Η απουσία της ειλικρινούς Τέχνης

Η  απουσία της ειλικρινούς Τέχνης
(ή αλλιώς, το κείμενο που ζήτησε αλλά αρνήθηκε τελικά, να δημοσιεύσει γνωστή στήλη Τέχνης )

              Είχα το προνόμιο στα φοιτητικά μου χρόνια στην Α.Σ.Κ.Τ. να φοιτήσω κοντά σε δυο μεγάλους αλλά τόσο διαφορετικούς δάσκαλους, τόσο ως προς τους διδακτικούς τους στόχους όσο και ως προς τις αισθητικές τους προσεγγίσεις. Ήμουν στο τελευταίο τμήμα του κ. Π. Τέτση και στο πρώτο της κ. Ρ. Παπασπύρου. Στον πρώτο είμαι ευγνώμων γιατί με δίδαξε πως να συμπεριφέρομαι με κάθε ακαδημαϊκή προσοχή και σεβασμό, στο σχέδιο και στο χρώμα, και στη δεύτερη που μου έδειξε πως επιβάλλεται να είσαι ειλικρινής, τολμηρός και να κοινοποιείς με το εικαστικό σου έργο ότι συμβαίνει μέσα σου.

           Αυτή ακριβώς η ειλικρίνεια με ενδιαφέρει να προβάλλεται στα έργα μου. Για αυτό συνήθως για τις εγκαταστάσεις/κολλάζ μου, επιλέγω κάπως ψυχαναλυτικά θέματα και διαπραγματεύομαι τα στερεότυπα γύρω από τους ρόλους της γυναίκας, το ναρκισσισμό, τον έρωτα, τη μοναξιά, τη θρησκεία, τις διαταραχές που προκύπτουν στην παιδική ηλικία, κ.α.. Συνήθως χρησιμοποιώ προσωπικό υλικό, όπως ερωτικά γράμματα, φωτογραφίες από το παρόν αλλά και προγόνων μου, τα ρούχα μου, τα έπιπλα του σπιτιού μου, ήχους και μουσικές που με περιβάλλουν, αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες της οικογένειάς μου, οι γιαγιάδες μου, η μητέρα μου και η ανιψιά μου. 

                Κάποιες φορές χρειάστηκε να ξεπεράσω τα όρια, να δείξω πολύ προσωπικά θέματα που ίσως να άγγιξαν ηθικά ταμπού και αισθητικές προκαταλήψεις για το πόσο περιγραφικό και συναισθηματικό επιτρέπεται να γίνει ένα έργο. Εύκολα ξεπερνώ χωρίς αγωνία αυτές τις σκέψεις καθώς πάντα επικρατεί η ανάγκη να μου επιτρέπεται να συγκινώ ανθρώπους, να τους κάνω να αισθανθούν και να ταυτιστούν με ένα κομμάτι μου. Το feed back και οι συναισθηματική αλληλεπίδραση που δέχτηκα από τον κόσμο σε σχέση με τα έργα αυτά, μοιάζει με έναν μεγάλο έρωτα. Και πλέον έχω εθιστεί σε αυτό.

           Αυτή η ειλικρίνεια πιστεύω πως θα έπρεπε να είναι η νούμερο ένα αναζήτηση, αλλά σπάνια συναντάται στον εικαστικό κόσμο της Ελλάδας κατά την προσωπική μου εκτίμηση. Δυστυχώς κάποιες φορές, η εικαστική σκηνή μοιάζει σαν ένα happy hour party όπου επιτρέπεται η είσοδος μόνο στους 25-30, ή ένα μεγάλο Μπαζάρ όπου πρέπει να προσαρμόσεις τη δουλειά σου σε Α4 διαστάσεις, σε έργα όπου όσο το δυνατόν να γίνεται προφανές ότι έχεις κοπιάσει χειρονακτικά. Και αυτό, για να μπορείς να δικαιολογήσεις τα χρήματα που ζητάς. Από αυτό το παιχνίδι όμως λείπει η ποίηση. Λείπει η ειλικρίνεια. Και το βίωμα.. Λείπει η δυναμική, το πνεύμα, το νεύρο, το νόημα, χαρακτηριστικά που έχουμε ανάγκη να βλέπουμε σε έργα τέχνης.

Εκτός από ποιητής, πιστεύω πως ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να έχει και έναν ρόλο που να μοιάζει με αυτόν του ρεπόρτερ. Ένας ρεπόρτερ ή ένας προφήτης της εποχής του. Άλλοτε διαθέτει τον εαυτό του σαν υλικό/ντοκουμέντο και άλλοτε καταγράφει ή αφουγκράζεται, για να μπορεί να αγγίξει τη γενιά του. Ειναι αυτός ο καθαρά ανθρωπιστικός στόχος της τέχνης που σπάνια συναντάται.

  Η οικονομική κρίση, αποκάλυψε ένα φρικτό μυστικό για τον εικαστικό κόσμο: ζούσαμε στη ψευδαίσθηση ότι το σύστημα που συντηρούσε τις διοργανώσεις, τους επιμελητές, τις γκαλερί, πως παρήγαγε πολιτισμό. Σε αυτή την κοινωνική κατάρρευση που διανύουμε, παρατηρούμε πως επίσημοι πολιτιστικοί φορείς και πρόσωπα, κείτονται παροπλισμένοι και ανήμποροι να προτείνουν ιδέες ή έστω να ακουστούν ως παρηγορητικές φωνές. Τώρα που τα χρήματα δεν υπάρχουν ως προοπτική, έχουμε την ελπίδα πως μια ουσιαστική ανασυγκρότηση στόχων θα προκύψει. Όσοι επιβιώσουν θα είναι εκείνοι που θα καταφέρουν να σταθούν ενεργοί και παθιασμένοι και θα καταφέρουν να ανασυστήσουν τους ρόλους του καλλιτέχνη στην κοινωνία.

Μέχρι στιγμής επικρατούσε η αντίληψη πως για να διατηρήσει την αξία και την ποιότητά της η Τέχνη θα πρέπει να παραμείνει στους χώρους της πνευματικής (και οικονομικής;) ελίτ. Σίγουρα δεν μπορείς να διδάξεις τέχνη σε όλους αλλά όλοι μπορούν να έχουν την εμπειρία της Τέχνης. Αυτό υποστήριξε ο C. G.Jung (2004) αναφερόμενος στα αρχέγονα σύμβολα που προβάλουν μέσα από το καλλιτεχνικό έργο, πως είναι κοινά για κάθε άνθρωπο και όλοι μπορούν να τα “διαισθανθούν” . Συμπληρώνω το επιχείρημα με μια φράση της δασκάλας μου, Ρένας Παπασπύρου που μοιράστηκε σε κάποια φάση των σπουδών μου που είχα φτάσει σε αδιέξοδο: “Η τέχνη σου θα είναι επιτυχημένη όταν θα την κατανοεί ακόμα και ο αδαής”. Μια φράση που περικλείει πολλές παραμέτρους προς συζήτηση φυσικά, αλλά που αρκεί ως κίνητρο για μια ειλικρινή τέχνη.

                       Η διάθεση να διατηρήσουμε την Τέχνη σε ένα στενό κύκλωμα ανθρώπων, που κατά συνέπεια θα αποφασίζει για το τι είναι Ορθό Αισθητικά και τι Όχι, ποιος θα διακινεί την τέχνη του και ποιος όχι, ανήκει σε άλλες εποχές και αυτές οι νοοτροπίες οδηγούν σε πολιτιστική κενότητα. Έρχονται οι κοινωνικές επιστήμες και μας επισημαίνουν πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ορθή ή λάθος Αισθητική, αλλά στο κομμάτι του πολιτισμού συντελείται μια κοινωνική αδικία όπου θεωρείται ορθή η τέχνη εκείνη που προωθείται από την ανώτερη αστική τάξη (Δραγωνά, 2001). Και είναι οξύμωρο πραγματικά, πως καλλιτέχνες με επιθετικά αριστερό φρόνημα, να υποστηρίζουν αντιλήψεις για μια ελιτίστικη τέχνη. Η εμπειρία με την Τέχνη που μπορεί να έχει ένα πρόσωπο, δεν έχει μονάδα μέτρησης ούτε κατηγοριοποιείται. Ειδικά σε μια περίοδο όπου ως προς την τεχνική και τους αισθητικούς στόχους, υπάρχει μια ανακύκλωση ιδεών. Η αλήθεια είναι πως η φόρμα έχει αποδομηθεί εδώ και δεκαετίες, όπως και η γραμμή και το χρώμα έχουν αναλυθεί μέχρι κορεσμού. Οι επισκέψεις στις περισσότερες εκθέσεις είναι ένα déjà vu και οι περισσότερες δουλειές των πτυχιακών, ένα flash back σε προηγούμενες δεκαετίες. Ένας τομέας όμως σε σχέση με την τέχνη, έχει παραμεληθεί και επιδέχεται αστείρευτους πειραματισμούς. Αυτός του Ανθρωπιστικού της χαρακτήρα.

Ιούλιος 2012

Έλενα Καραγιάννη

-C.G.Jung,(2004), To πνεύμα στον άνθρωπο, την τέχνη και τη λογοτεχνία, Αθήνα: Ιάμβλιχος..

-Δραγωνά Θ., Σκούρτου Ε., Φραγκιουδάκη Α.,(2001) Εκπαίδευση: Πολιτισμικές διαφορές και κοινωνικές ανισότητες, Πάτρα: Ε.Α.Π., ομάδα εκτέλεσης έργου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

         Η Ελένη Καραγιάννη εισήχθη στην ΑΣΚΤ το 1992 με υποτροφία και αποφοίτησε το 1997 με Άριστα..

Το 2008 ολοκλήρωσε της Μεταπτυχιακές σπουδές της στη Σχολή ανθρωπιστικών σπουδών/Σπουδές στην εκπαίδευση του Ε.Α.Π., με τις εξής κατευθύνσεις: Η εξέλιξη του παιδιού στο κοινωνικό περιβάλλον/Εκπαιδευτική έρευνα στην Πράξη/ Πολιτισμικές και κοινωνικές ανισότητες/ Εκπαίδευση ενηλίκων. 

       Εκπόνησε ποσοτική-ποιοτική έρευνα σε 130 νηπιαγωγεία της Ελλάδας με τίτλο: “Η συμβολή της εικαστικής αγωγής στην ολόπλευρη ανάπτυξη του νηπίου-Τα εικαστικά στο ελληνικό νηπιαγωγείο (2008)”.

      Έχει εκθέσει σε εικαστικά projects όπως: 2011-AGAINST ALL ODDS-Μουσείο Μπενάκη, 2010- Εν γραφή- Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, 2009- ECO ART, Ίδρυμα Ευγενίδου, 2005,2006- Γυναίκες στην Τέχνη -Πανεπιστήμιο Κρήτης κ.α.

      Το 2010 διοργάνωσε το CHILDHOOD PROJECT-Οι καλλιτέχνες μιλάνε για την παιδική τους ηλικία- Ίδρυμα Μητέρα-ΠΟΔΑ Αθηναίων/Ιλίου,-δημοπρασίες Βέργος-Π.Κ.Μελίνα Μερκούρη.

      Διδάσκει ως εκπαιδευτικός εικαστικής αγωγής, στην Β/θμια και Α/θμια εκπαίδευση από το 1998 σε σχολεία της περιφέρειας και στην Αττική.

Εκτός από τα εικαστικά και τα παιδαγωγικά, ασχολείται και με τη μουσική. Από το 1998-2005 σπούδασε κλασική μονωδία και φωνητική με δασκάλα την κ. Λ. Γιγάντε.

Αυτή τη στιγμή συμμετέχει ως τραγουδίστρια και είναι ιδρυτικό μέλος στο jazz vintage μουσικό σχήμα, 4some Syndrome.