Τοτέμ 2016 (Art Brut-Outsider art)

Λίγα σχόλια σχετικά με την συμμετοχή μου στην Έκθεση που διοργανώνει η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε.) : «Art Brut – Outsider Art: Η ετερότητα ως καθρέφτης της ταυτότητας» από 9 έως 23 Μαΐου με βασικό χώρο το Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», Ηρακλειδών 66, σταθμός Κεραμεικός/Θησείο. 

Στην έκθεση  παρουσιάζω ένα κομμάτι από τις συνθέσεις ΤΟΤΕΜ που ξεκίνησα το 2012.

Το ΤΟΤΕΜ (μου) αποτελείται από φωτογραφίες από το οικογενειακό αρχείο και φωτογραφίες που τράβηξε ο Δημήτρης Πούπαλος από σχετική performance που στήθηκε για τις ανάγκες του project αυτού.

Πρόκειται για ένα γεννεόγραμμα. Πρόσωπα από το παρελθόν, στιγμές όπως τι έζησαν, γάμοι βαφτίσεις, σκιές από τις ζωές που έζησαν άλλοι στο παρελθόν και στιγμάτισαν και τη δική μου ζωή.

Η Μητρική και η Γυναικεία φιγούρα επικρατεί. Είναι μια Αγία και άμωμος , ως αμνός του Θεού που αυτοθυσιάζεται για το καλό της φυλής/οικογένειας. Ο Αμνός το ζώο της δικής μου φατρίας ορίζει τις επιλογές των γυναικών της φυλής. Η αυτοθυσία της γυναίκας, ευλογεί και καταριέται τα μέλη της. Φαινομενικά ο Αμνός είναι αγαθός, αυτό-θυσιάζεται για τη συνέχεια της φατρίας. Ο Αμνός όμως επιβάλει αναγνώριση της θυσίας του. Παίρνει ιεραρχία εξαιτίας αυτής της πράξης του. Η θυσία του είναι βίαιη. Κυριαρχική. Δεν αφήνει δικαίωμα επιλογής. Είναι ένα χρέος που σου κληροδοτείται και μια θεότητα για να λατρέψεις.

Το Τοτέμ αυτό καθόρισε, επηρέασε, επέβαλε . Ήταν δυσβάστακτο.

 Έπρεπε να το βεβηλώσω.

Στο έργο αυτό επικρατούν καινούρια στοιχεία. Ένα παιχνίδι αντίστασης,ανασύστασης και ανασυγκρότησης που εκφράζεται συχνά με βίαια φετιχιστικά σύμβολα. Η Γυναίκα στα νέα στοιχεία του Τοτέμ προσπαθεί να αρνηθεί τον Κυριαρχικό ρόλο της θυματοποίησης της γυναικείας μοίρας. Γίνεται αυθάδης. Βίαιη, ένα νέο τρομακτικό πλάσμα που δεν αποδέχεται το ρόλο του Αμνού και προσπαθεί να απελευθερώσει την Δύναμή του.Να ορίσει μόνο του τη μοίρα του.

Ελένη Καραγιάννη, 2016

Τι είναι τα Τοτέμ;

Η λέξη τοτέμ προέρχεται από την Ojibwa, μια γλώσσα Algonquin που πλέον έχει εκλείψει και ήταν ομιλούμενη στην Βόρεια Αμερική. Περιγράφει κάθε φυσικό αντικείμενο, ζώο, ή φυτό, για το οποίο πιστεύουν ότι έχει ιερές ιδιότητες και γι αυτό και το όριζαν ως προστάτη της πατριάς, της φυλής, και, γενικότερα ως γενάρχη.

Η λέξη «Ototeman» στην γλώσσα αυτή σήμαινε «αυτός, είναι της φυλής μου». Τα τοτέμ ήταν φτιαγμένα από ξύλο και σκαλισμένα στο χέρι από μάγους και είχαν την ευλογία του πνεύματος που πίστευε η κάθε φυλή.

 Το τοτέμ σύμφωνα με το Φρόιντ είναι πριν απ' όλα ο πρόγονος της ομάδας , καθώς και το καλό πνεύμα της και ο βοηθός της, που στέλνει χρησμούς και, ενώ είναι γενικά επικίνδυνο, γνωρίζει τα παιδιά του και δε τα βλάπτει. Κανονικά είναι ένα ζώο που τρώγεται, ακίνδυνο ή επικίνδυνο, τρομερό, σπανιότερα ένα φυτό ή μια φυσική δύναμη (βροχή, νερό),που έχει μια ιδιαίτερη σχέση με όλη την ομάδα Η ιδιότητα της συμμετοχής σε μία τοτεμική ομάδα κληρονομείται από γενιά σε γενιά Τα Τοτέμ όμως θέτουν ταμπού. Ιερές απαγορεύσεις επαφής με αντικείμενα, ανθρώπους ή τόπους οι οποίες αυτοεπιβάλλονται σε κάθε άτομο της φυλής, χωρίς επεξηγήσεις ή δισταγμούς. Οι παραβάτες των απαγόρευσαν μετατρέπονται και οι ίδιοι σε ταμπού, με αποτέλεσμα τον εξοβελισμό τους από την κοινότητα ή τη θανάτωσή τους.

Τοτέμ, 2012