Αριστεία, Αριστοκρατία και ο Βιγκότσκι.

Ήταν αρχές του 2000 όταν τοποθετήθηκα σε ενα Γυμνάσιο στα κάτω Πατήσια για να διδάξω εικαστική αγωγή. 'Ο Χαλίλ ήταν κάπου 6-7 χρόνια στην Ελλάδα. Οι γονείς του είχαν έρθει με εκείνο το μεγάλο κύμα μεταναστών από την Αλβανία. Πίσω στη χώρα τους ο μπαμπάς αν θυμάμαι καλά ήταν γιατρός και η μαμά διευθυντήρια σε δημοτικό σχολείο. Εδώ στην Ελλάδα έκαναν δουλείες άσχετες βέβαια με τις ιδιότητές τους. Μεροκάματα ο μπαμπάς με βαψίματα και τεχνικές εργασίες, καθαρίστρια σε σπίτια η μαμά. Ο Χαλίλ είχε βοήθεια στο σπίτι και από τους δυο γονείς. Κατάκοποι από το μεροκάματο στις σκάλες και στις σκαλωσιές, έμεναν δίπλα του τα βράδια μέχρι αργά για να τον βοηθήσουν στα μαθήματα. Έτσι αν και η μητρική του γλώσσα δεν ήταν τα ελληνικά, στο Γυμνάσιο είχε καταφέρει να διεκδικήσει την σημαία.

Δεν την πήρε φυσικά γιατί ήταν Αλβανός. Και έτσι η Αριστεία του δεν μετρούσε. Εκείνα τα χρόνια ούτε κουβέντα ένας “Ξένος” να κρατήσει σημαία.

Δεν θα τον ξεχάσω ποτέ τον Χαλίλ γιατί ήταν από τα παιδιά που μου μίλαγαν. Όλα μου τα έλεγε. “Δεν πειράζει !” έλεγε, ακόμα και όταν τον πείραζαν τα ελληνάκια,. “Δεν πειράζει!” είπε και για τη σημαία. Τα μάτια του όμως έδειχναν άλλο. Ματαίωση και θυμό.

Έτσι λοιπόν μεσα σε όλον αυτόν το ντόρο περί Αριστείας τον θυμήθηκα.

Είναι η Αριστεία άραγε Αριστοκρατία; Γιατί το είδα συχνά να γράφεται κάπως έτσι.

Η γνώμη μου είναι πως όχι, γιατί στους άριστους έχουν υπάρξει παιδιά μεταναστών και προσφύγων. Παιδιά Ρομά. Παιδιά εργατών και παιδιά με αναπηρίες, παιδιά από κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Εμείς που δουλεύουμε στα εργατικά προάστια όπως στα Λιόσια, στο Μενίδι, στο Περιστέρι, στο Αιγάλεω, στα Πατησιά, κ.α., τον έπαινο της σημαίας δεν τον δίνουμε στα παιδιά που μένουν στην Εκάλη. Στα παιδιά του εργάτη και του μετανάστη τον δίνουμε.

Έτσι λοιπόν, ξαφνικά εάν δεις την κάθε περίπτωση παιδιού ξεχωριστά, ο έπαινος της σημαίας σταματάει να είναι κριτήριο Αριστοκρατίας.

Όχι δεν είμαι υπέρ της σημαίας.

Για πολλούς λόγους που δεν υπάρχει χώρος να αναλυθούν εδώ.

Όμως δεν μου φαίνεται αρνητικό να παίρνει την αμοιβή του αυτός που εργάζεται.

Και αυτή είναι μια βασική αρχή της μαρξιστικής θεωρίας. Ο εργάτης πρέπει να αμείβεται με την υπεράξια του κόπου του. Σε αντίθεση με τον καπιταλισμό που απαξιώνει τον κόπο και δίνει την αμοιβή του κόπου σου σε κάποιον άλλον που δεν έχει κοπιάσει.

Είδες που όλα είναι θέμα ερμηνείας τελικά και δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή οχι;.

Και ο Μαρξισμός και εάν επωφελήθηκε από τους Άριστους.

Τους Άριστους και τους ικανούς τους είχε στην έρευνα. Στα εργαστήρια. Στα πειράματα. Στην Τέχνη. Επένδυε στην συνεχή εξέλιξη των Αρίστων. Όχι για την ψυχή της μανούλας του. Αλλά για να τον υπηρετούν και να τον ενδυναμώνουν. Τους υπόλοιπους τους είχε στη γραμμή παραγωγής και στο χωράφι, ένας ρόλος ο οποίος είναι και αυτός εξίσου σημαντικός.

Ο μεγάλος Βιγκότσκι παιδί του Σοβιετικού μαρξισμού, ο πατέρας της σύγχρονης παιδαγωγικής ήταν μια τέτοια περίπτωση ενός Άριστου μυαλού που υπηρέτησε την επιστήμη της παιδαγωγικής/ψυχολογίας και πήρε διακρίσεις και τιμές από το τότε Σοβιετικό κομουνιστικό κράτος. Γιατί διακρίθηκε ο Βιγκότσκι και κάποιοι λίγοι σαν και αυτόν, σε σχέση με τους υπόλοιπους χιλιάδες συμπατριώτες του, το απάντησε ο ίδιος ο Βιγκότσκι.

Έχει να κάνει με το περιβάλλον που μεγαλώνει ενα παιδί και με το εσωτερικό φορτίο που κουβαλάει (ικανότητες και ιδιοσυγκρασία). Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης το ονόμασε (ΖΕΑ) που σημαίνει με λίγα λόγια πως όση βοήθεια και αν έχεις, υπάρχει ένα όριο δεξιοτήτων που μπορεί κάθε άνθρωπος να ολοκληρώσει και δεν είναι ίδιο σε όλους. Δεν θα γίνουν όλοι γιατροί. Ούτε καλλιτέχνες. Ούτε έχουν όλοι το ταλέντο σε τεχνικές δεξιοτεχνίες. Η εκπαίδευση (όπως την λαμβάνεις μεσα από τις επίσημες εκπαιδευτικές δομές αλλά και άλλους θεσμούς και πρόσωπα) θα σε βοηθήσει να φτάσεις στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων σου.

Σύμφωνα με αυτή τη θέση μπορούμε να καταλάβουμε λοιπόν πως δεν αρκεί να δώσεις μια σημαία σε κάποιον για να κρατήσει, έτσι ώστε να εξελιχθεί.

Ο Χαλίλ ήταν από τα λίγα τυχερά παιδιά, από τα χιλιάδες που ήρθαν εκείνα τα χρόνια. Είχε ένα περιβάλλον που μπορούσε να τον βοηθήσει να φτάσει στην πληρότητα των ικανοτήτων του. Η σημαία δεν ήταν το ερέθισμα που τον έκανε καλό μαθητή. Ήταν από μόνος του.

Είναι ανόητο και υποκρισία και δείχνει πόσο λίγο ξέρουν την εκπαιδευτική διαδικασία όσοι ισχυρίζονται πως συμβολικές πράξεις μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα κάποιου ή την ποιότητα της εκπαίδευσης που έχει. Αυτό μοιάζει με μαγικό ραβδί. Δεν υπάρχουν τέτοια όμως. Τα προβλήματα της εκπαίδευσης είναι γνωστά. Δεν είναι στην έλλειψη των συμβολικών πράξεων.

Η εκπαίδευση για να είναι αποτελεσματική εξαρτάται από πολύ πρακτικά θέματα. Δώσε στο παιδί καλό φαγητό, καλό ύπνο, ασφαλές περιβάλλον, και θα εξελιχθεί. Η εκπαίδευση δεν επηρεάζεται δυστυχώς καθόλου από συμβολικές πράξεις, καλές προθέσεις και “αγαπησιάρικες” θεωρίες.

Αυτό που πρέπει να κάνει το κράτος είναι να εξασφαλίσει στα παιδιά ευκαιρίες ώστε να φτάσουν στην πληρότητα των ικανοτήτων τους.

Εάν δεν το κάνει τότε υπάρχει πρόβλημα.

Και το πρόβλημα θα συνεχιστεί εάν όλοι εμείς δεν μιλήσουμε για το πρόβλημα, δεν δείξουμε τις πραγματικές ανάγκες αλλά αναλώσουμε τον δημόσιο διάλογο σε όλα τα αλλά.